Een blog over de Agion Oros (Athos), de Tuin van de Moeder Gods, het spirituele centrum van het oosters-orthodoxe christendom. En dus ook over kloosters, pelgrimeren en ikonen. (Tekst in geel bevat een link)
Wilt u op de hoogte blijven van nieuwe blogs? Abonneer u onderaan deze pagina.
1 januari: feest van de Heilige Vasílios (Vasílis) van Kaisarea, ook de Heilige Basilius/os de Grote (Grieks: Ο Άγιος Βασίλειος ο Μέγας) en Vader van het Oosterse Monastieke Leven genoemd. Kaisarea (Kappadokië), ca. 330-379. Heilige en kerkvader. (Muurschildering in het Heilige Klooster Stavronikíta (Grieks: Ι.Μ. Σταυρονικήτα) van Theofánis de Kretenzer, 1546) Een goed nieuwjaar 2018, met liefde en vrede/καλή χρονιά, με αγάπη και ειρήνη!
Χρόνια πολλά
Op de rol staat het begin van de Cherubijnenhymne uit de Goddelijke Liturgie:
Ουδείς άξιος των συνδεδεμένων ταις σαρκικαίς επιθυμίαις και ηδοναίς...
(Niemand van hen die gebonden is door zinnelijke begeerten en genietingen is waardig (tot u te komen...))
Vandaag vieren we de gedachtenis van de Heilige Simon, de Mironvloeiende, de stichter van I.M. Símonos Pétras. Dit laatste is dan ook ongeveer het enige dat van hem bekend is. De monniken in het klooster vieren dit feest op 16 januari.
Vriend Giannis publiceerde mooie foto's van de grot in de nabijheid van het klooster (slechts vier minuten lopen), waar de Heilige Simon de ster zag die hem er toe zette het klooster te bouwen. Volgens de traditie werd hij hier ook door de duivel op de proef gesteld. Zijn sterfjaar is ca. 1257.
We vieren we de Geboorte van onze Heer Jezus Christus, hierboven verbeeld door de ikoonschilder-monnik Theofánis. Bij de Evangelist Mattheus lezen we het verhaal: Toen Jezus geboren was in Bethlehem, in Judea, ten tijde van koning Herodes, kwamen er uit het Oosten magiërs in Jeruzalem aan. Zie Matth. 2, 1-12. De Athosmonniken vieren het feest op 7 januari.
Het feest van de Heilige Apostel Andreas, de Eerstgeroepene, 13 december/30 november, werd in Ieró Skíti Agíou Andréou groots en plechtig gevierd. Veel monniken en pelgrims uit geheel Griekenland en de orthodoxe wereld waren aanwezig.
Behalve foto's op de site van de Heilige Metrópolis van Pátra, kijk hier, zijn er ook filmbeelden:
Als je op de site van Gettyimages kijkt, met als filter Athos, druk hier, dan krijg je een mooie collectie video's van Athoskloosters uit de lucht. De verzameling is niet erg precies samengesteld: er zitten dubbelen in, en ook een tweetal vreemde items. Dat neemt niet weg, dat de beelden mooi zijn.
Enige tijd geleden, in oktober, vond de opening en inwijding plaats van de heilige kerk van de I. Kellí Timíou Stavroú (Kostbaar Kruis), Prováta. De kellí is zichtbaar en gemakkelijk bereikbaar vanuit het Heilig Klooster Karakállou. Hij behoort ook tot het klooster.
Géronta David ontving vele monniken uit I.M. Karakállou, onder wie broeder Pachómios en abt Géronta Filótheos, de Metropoliet en pelgrims. Hieronder volgen foto's van de plechtige, feestelijke inwijding.
Op de voorlaatste foto overhandigt Vader David aan Metropoliet Joachim een Moeder Godsafbeelding, door hemzelf in hout uitgesneden.
Vorige week schreef ik op mijn Facebook: Gisteren (21 oktober 2017) ben ik naar Amsterdam geweest. Het was voor mij een blije dag. Dat de zon scheen was mooi meegenomen, het belangrijkste was, dat ik 'mijn ikoon' (Kretenzisch, naar Theofánis) ging ophalen bij Jan Verdonk. In deze blog schrijf ik over de 'wording', het ontstaan, van mijn ikoon.
De hand van ikonenschilder Jan Verdonk heeft die ikoon op traditionele wijze gemaakt naar een muurschildering in het katholikon van mijn geliefde I.M. Stavronikíta. Alle wanden van de kloosterkerk zijn in de periode 1545-1546 volledig beschilderd met muurschilderingen van de hand van schilder-monnik Theofánis de Kretenzer en zijn zoons. Het zijn prachtige- afbeeldingen, ik schreef er eerder over: Theofánis de Kretenzer en Athos.
De muurschilderingen in de apsis zijn moeilijk te zien voor een Athospelgrim en ook foto's zijn er eigenlijk niet. Maar ik weet dat Theofánis de Heilige Vasílios daar bijna levensgroot heeft afgebeeld. En die Vasílios had ik graag als ikoon. Dankzij een afbeelding in een Grieks boek over het klooster kon Jan aan de slag. Ik heb wel geduld moeten hebben, maar ik voel me gezegend!
Mijn ikoon is eitempera op hout in Kretenzische stijl en ze meet 19x25 cm. De Heilige Vasílios heeft een schriftrol in zijn handen met tekst uit de liturgie van de Heilige Johannes Chrysóstomos, De priester spreekt die tekst zacht (mistikós) uit, terwijl het koor de Cherubijnenhymne zingt. Jan heeft de kalligrafie van Theofánis overgenomen, evenals de ligaturen (afkortingen) en bovenschriften. Een moderne schilder heeft, zo meldde Jan, van Axios Agios gemaakt. En dat is onwetendheid, want de tekst is duidelijk en spreekt voor zich.
De tekst luidt: Ουδείς άξιος των συνδεδεμένων ταις σαρκικαίς επιθύμιαις και ηδοναίς....: Niemand van hen die gebonden zijn door vleselijke begeerten en lusten (is waardig tot u te gaan...).
Hieronder volgen interessante foto's (gemaakt door Jan Verdonk) van verschillende stadia van het ontstaan, met details, van mijn ikoon:
Bij de poort van I.M. Dochiariou wapperen sinds gisteren zwarte vlaggen met een tekst die vertaald ongeveer betekent: 'Blijf weg van de Agion Oros, antichristenen'. Het is een actie van de monniken hier op het aangekondigde bezoek van minister-president Aléxis Tsípras aan de Heilige Berg Athos (zie blog nr 633).
Dat bezoek is, na diverse protesten, inmiddels overigens door de Athosgemeenschap geannuleerd, zo blijkt uit een brief waarin priester-monnik Pávlos van I.M. Xiropotámou zijn mening geeft en het weigeringsvoorstel doet.
Hegoúmenos Géronta Grigórios had zich al eerder tegen het bezoek van de 'heiden' Tsípras verzet.
Zie ook: PM's visit to MT Athos canceled over atheism, in: ekathimerini.com
Volgens Romfea.gr heeft de Griekse minister-president Aléxis Tsípras vandaag een brief gestuurd naar de kloostergemeenschap van de Heilige Berg Athos, dat wil zeggen naar het Dagelijks Bestuur, de Ierá Epistasía, omdat hij de Agion Oros wil bezoeken. De Ierá Epistasía zette vervolgens de procedure in gang om de details van het bezoek te regelen. Zijn bezoek zal anderhalve dag duren.
Tegelijkertijd meldt de correspondent dat ook de Oecumenisch Patriarch Bartholoméos de Agion Oros een bezoek zal brengen. I.M. Pantokrátoros heeft hem uitgenodigd vanwege de opening van de nieuwe kloostervleugel, die dit jaar is voltooid. Of beide leiders tegelijkertijd op Athos zullen zijn en elkaar zullen ontmoeten is nog niet duidelijk.
Het is wel opvallend dat Tsípras, (niet-gelovig) leider van de linkse partij Sýriza, een bezoek aan Athos brengt, en dat zelfs voor de tweede keer! In 2014 ging hij voor de eerste keer (zie hier) en dat was al bijzonder (foto). Het was toen voor het eerst in bijna twintig jaar dat de Athosmonniken de leider van een linkse partij ontvingen. In 1995 was de communistenleider Chariláos Florákis de laatste.
PS Laatste bericht op maandag 25 september 2017 van Romfea meldt dat Tsípras toch niet gaat.
Een paar jaar geleden bezocht ik in de zomer, in alle rust, op het eiland Limnos een Metóchi van I.M. Símonos Pétras (Trígi). Het dorpje Propoúli bewaart een bijzondere, mooie, ikoon van de Moeder Gods met een wit maforion.
Ook dit jaar werd op 14/15 augustus weer het feest van de Ontslaping van de Moeder Gods gevierd in aanwezigheid van een drietal monniken uit I.M. Símonos Pétras. Priestermonniken Tíchon en Jerónimos en monnik Gelásios vieren het feest hier volgens de Athostraditie. De belangstelling neemt de laatste jaren flink toe, niet alleen vanuit de eigen streek, maar vanuit het gehele eiland en zelfs daarbuiten.
Het kerkje heeft in de ikonostase kopieën van ikonen uit I.M. Símonos Petras.
Pemptousia publiceerde onlangs foto's van het feest, hieronder volgt een kleine selectie:
Antifonitís is, zoals gezegd een prachtig kerkje, dat na 1974 werd geplunderd. Delen van muurschilderingen zijn verdwenen, natuurlijk ook de ikonen, en de ikonostase staat er niet meer. De zwarte kunsthandel voer (en vaart?) er wel bij.
Over de beschadigingen aan de muurschilderingen valt, behalve over het ernstig plunderen, nog wel iets te zeggen: er is helaas ook graffiti in overvloed. In (!) diverse muurschilderingen staan Griekse teksten en jaartallen, allemaal van vóór 1974.
Behalve met bovengenoemde plunderingen kwam Antifonitís in Nederland reeds in 1995 in het nieuws, doordat een oud echtpaar vier grote ikonen uit de ikonostase te koop aanbood. Dit was het begin van een slepend verhaal dat uiteindelijk in 2013 werd beëindigd. De juridische strijd werd uiteindelijk beslist doordat het Nederlandse parlement in 2007 de Haagse Conventie uit 1954 (Het Verdrag tot bescherming van culturele goederen...) ratificeerde. De Cyprisch-orthodoxe Kerk kreeg de ikonen terug.
Het gaat om ikonen van de Heilige Apostelen Marcus (boven), Petrus, Paulus en Johannes. De erven van de eigenaren kregen een schadevergoeding en de ikonen gingen naar het museum in Nicosia (Lefkósia).
Het kerkje staat er nu weer 'prachtig' bij. Ik kan er uren rondkijken, ondanks de beschadigingen. In de NRC stond in 1997 een bijzonder verhaal onder de titel: De hele geitenstal leeggeroofd: op een geitenstal lijkt het gelukkig niet meer.
Maar, zoals gezegd, de schade blijft, de sporen van de plunderingen zijn onuitwisbaar:
Voor degenen die meer willen zien zien en lezen geef ik na onderstaande bewegende beelden enige verwijzingen in de vorm van links.
