Woord vooraf

Een blog over de Agion Oros (Athos), de Tuin van de Moeder Gods, het spirituele centrum van het oosters-orthodoxe christendom.
En dus ook over kloosters, pelgrimeren en ikonen. (Tekst in geel bevat een link)
Wilt u op de hoogte blijven van nieuwe blogs? Abonneer u onderaan deze pagina.

zondag 29 april 2012

138 - VADER PAÏSIOS VAN DE HEILIGE BERG (Boek)

Reeds eerder schreef ik over mijn bezoek aan de kellí Panagoúda van Oudvader  (Grieks: Γέροντας/Jérontas) Païsios. Oudvader Païsios overleed op 13 juli 1994, maar zijn cel en zijn gedachtenis wordt door velen in ere gehouden.

Priester-monnik Christódoulos publiceerde in het boek Vader Païsios van de Heilige Berg de aantekeningen van de geliefde monnik.
Gelukkig is dat boek nu ook in het Nederlands vertaald. Dat maakt Païsios' boodschap in onze taal dus toegankelijk. Ik vind die beslist de moeite waard. Het boek is goed leesbaar en het bevat vele gezegden en voorbeelden van de monnik-kluizenaar. Het boek is vertaald door de dienaar Gods Nikodim van het klooster Moeder Gods, Troosteres der Bedroefden, in Pervijze (B).
                  52 - Panagoúda, de kellí van Oudvader Païsios (2) 

dinsdag 24 april 2012

137 - PASEN 2012 IN BEELDEN - I.M. VATOPEDÍOU, ESFIGMÉNOU

Vespers van de Liefde/Εσπερινός της Αγάπης:
I.M. Esfigménou:

Dinsdag in de Paasweek: processie van de wonderdoende ikoon van de Panagía Vimatárissa:

zondag 22 april 2012

136 - ATHOS: BERICHT UIT HET VERLEDEN


Het Vlaamse weekblad Ons Volk Ontwaakt verscheen van september 1911 tot december 1913, de vooravond van de Grote Oorlog (WO I). Het betreft een uitgave van de Samenwerkende Maatschappij Volksontwikkeling in Antwerpen. De ideologische trend van het blad is overduidelijk christelijk en vlaamsvoelend.

In dit weekblad publiceerde Alf. Martens op 7 juni 1913 het volgende artikel (ik geef het weer in de oorspronkelijke schrijfwijze):

De Schismatieke kloosters op de berg Athos

Naar aanleiding van de grote wanorde die er in de schismatieke kloosters van den berg Athos op het oogenblik heerscht en die het zenden van een groote troepenmacht door de Russische Regeering om het klooster Panteleimon te bezetten heeft uitgelokt, zal een kort woord uitleg over dezen beroemde berg met zijn twintig kloosters, drie honderd kapellen en vijf duizend bewoners, niet van onpas komen.

De berg Athos is een bergeiland, door een smalle landtong met den vasten wal verbonden, liggende in Europeesch Turkije aan de Aegeïsche zee. Het geheel eiland vormt een complex van reusachtige bergen rijzende met klimmende hoogte en steilte uit de wateren, terwijl zich aan het uiteinde de reusachtige koepel van den Athos negen (1) en honderd (2) meters boven de oppervlakte der zee verheft. De bergen zijn begroeid met bosschen van plantaan-, beuke-, eike-, olijf- en vijgeboomen. Het geheele gebied van den Athos is sedert eeuwen het onschendbaar eigendom der twintig kloosters.

De heilige Berg met zijn maagdelijk woud is de hartader van 't Grieksche geloof, het Vatikaan van het Oosten, het toevluchtsoord van hen, die zich te Byzantium met de weelde der wereld hebben verzadigd. Deze kleine kerkelijke Staat is schatplichtig aan Turkije op denzelfden voet als te voren Servië en Moldavië. Geen Muzelman, zelfs geen wereldlijk Christen mag er zich vestigen.
Het binnenlandsch bestuur is er tweevoudig daar een gedeelte der kloosters den monarchalen en een ander gedeelte den demokratischen regeeringsvorm huldigt. De monniken van den Berg zijn afkomstig van verschillende volkeren, vooral van de Russen, en behooren tot de orde van den H. Basilius. De aanwezigheid van vrouwen, zelfs van dieren van het vrouwelijk geslacht, is er verboden.

In het onderhoud van dien Grieksch-kerkelijken Staat wordt gedeeltelijk voorzien door land-, wijn- en ooftbouw, gedeeltelijk door het uitzenden van monniken ter bedelarij, gedeeltelijk door de geschenken der bedevaartgangers. Hoewel er de monniken in den regel op een lagen trap van onwikkeling staan, wordt de Heilige Berg door de bedevaartgangers als de zetel der wijsheid beschouwd.

Wie de wereld verzaken, maar toch in de maatschappij der menschen blijven wil, zoekt eene schuilplaats in de 20 kloosters. Is hij echter ook wars van de samenleving, dan wordt hem tegen een zekere som een afgelegen verblijf aangewezen, waar hij met een paar lotgenooten zijne dagen slijten kan en hij noemt zich anachoreet. Bij zulk een woning behoort een kapel, een tuin, een wijn- en olijfgaard, enz. en het is den anachoreet geoorloofd zijn kelder van het uitgeperste druivensap te voorzien, versch brood te bakken en alles te gebruiken, wat men nuttigt in de abdij waaronder hij behoort.

Wie tot hoogen trap van heiligheid wil klimmen, wordt kluizenaar. Wel vindt men de grotten die deze asceten tot woning verstrekken op de bekoorlijkste plekjes, in de nabijheid van ruischende watervallen en in het dichte, schaduwrijke woud, maar zij zijn verstoken van het genot, hetwelk tuin en gaarde, keuken en kelder nog opleveren voor den anachoreet. Onderscheidene kluizen, om eene gemeenschappelijke kerk gelegen, vormen eene gemeente. De voornaamste kluizenaarsdorpen zijn Kerasia, Kapsokalyvia (de warme hutten) en Hagia Anna (de heilige Anna) die op de steile helling van den Athoskegel zijn gesticht en tot het klooster Laura behooren.

In de 20 kloosters bevinden zich ongeveer 2000 monniken, maar de helft van dit aantal houdt in de vier grootste - Ywiron (zie foto), Laura, Vatopaedi en Heroposamos - zijn verblijf. De berg Athos met zijn kloosters heeft een bewogen geschiedenis gehad, te lang om hier te vermelden.

Geruimen tijd was de berg Athos in de middeleeuwen de zetel der Grieksche wetenschap. De boekerijen der kloosters werden in die dagen voorzien van hoogst merkwaardige handschriften die er ook nu nog een kostbaren schat uitmaken. Vooral heeft men er handschriften van Bijbelboeken en van de werken der Kerkvaders en meermalen hebben letterkundigen uit het Westen zich de reis derwaarts en 't verblijf in de kloosters getroost om hunne weetgierigheid te bevredigen. Ook vindt men er merkwaardige schilderijen in Christelijk-Byzantijnschen stijl, vooral in de kloosters Hagia Laura en Vatipaedi. Die kunstgewrochten zijn zeer oud en worden aan Michael Panselinos toegeschreven.

Sedert de maand Februari 1882 zijn de kloosters op den berg Athos door middel van telegraafdraden met Salonika verbonden.
Thans is er meermalen spraak geweest het onafhankelijk staatje in te lijven. Daar echter de vredesonderhandelingen nog weinig gevorderd zijn, is het moeilijk iets positiefs omtrent de kwestie mede te deelen.


(1) Mogelijk moest hier 'bevindt' o.i.d. staan
(2) 'negenhonderd' is ook een mogelijkheid

Bron: Pros Robaer

donderdag 19 april 2012

135 - DE AGION OROS EN PAUL ROBERT

Journalist Paul Robert wandelde vorig jaar over de Heilige Berg Athos. In onderstaande publicaties bericht hij daarover. Anders dan de titels doen vermoeden is de aandacht niet alleen gericht op de afwezigheid van vrouwen. In Het Financieele Dagblad (17-09-2011, pp 50-52) stond onderstaand artikel: 
Geen vrouwen, alleen Maria

Uit het reismagazine Flower Power Travel, winternummer, 2011, pp 86-91:
Verboden voor vrouwen!

In Het Beste van april 2012, pp 66-73, schrijft Robert ook over 'Athos, berg van de monniken'.

Zie ook: 123 - Paul Robert, Chalkidikí en de Heilige Berg Athos
              122 - Nederlandse fotograaf Paul Robert op de berg Athos

maandag 16 april 2012

134 - MAANDAG VAN PASEN OP DE AGION OROS

Op Paasmaandag (Stralende Maandag) wordt het Paasfeest in de kloosters en kelliá nog voort gevierd. Zo dragen monniken na de liturgie in de Protátonkerk de 'Axion Estín-ikoon in een zes uur durende processie rond in de omgeving. De stoet komt ook langs de cel van Oudvader Paísios.

Deze dag is, naar het schijnt, één van de meer 'relaxe' dagen voor de Athosmonniken. Foto's (uit 2008, van Milovan Cvetic) getuigen hiervan. 

Dank/ευχαριστώ Γιάννη

zaterdag 14 april 2012

133 - PASEN, DE OPSTANDING/Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ

De Opstanding/Η Ανάσταση
(Theofánis de Kretenzer, I.M. Stavronikíta, 1546)


Christus is opgestaan/Χριστός Ανέστη!



 Χριστός ανέστη εκ νεκρών    Christós anésti ek nekrón,
θανάτω θάνατον πατήσας      thanáto thánaton patísas
και τοις εν τοις μνήμασι        kè tis en tis mnímasi
ζωήν χαρισάμενος!                zοïn charisámenos

Christus is opgestaan uit de doden
de dood vertredend met zijn dood
en aan hen in het graf
schonk Hij het leven!

Lezing volgens de Evangelist Johannes, 1, 1-17


Pasen
Ik wilde wel ik kon
een versje maken dat
ik aan uw oor zou hangen
en gij hoort dan gezangen
in een abdij vol zon
en reuk van 't wierookvat.

'T is Pasen
en misschien
als ik Goddank voordien
de dagen van dat feest
in Hellas ben geweest
hoort gij in uw oorringen
Athos' monniken zingen
't orthodox horologion.

Ik wilde dat ik het kon.

Dichter-wandelaar Hubert van Herreweghen (1920-)

132 - GROTE ZATERDAG, STILLE ZATERDAG/TO ΜΕΓΑΛO ΣΑΒΒΑΤΟ


Grote Zaterdag is de laatste dag van de Grote week. Hij is gewijd aan de nederdaling van Jezus in de hel/Hades. Terwijl Zijn lichaam in het graf lag, daalde Zijn ziel tijdelijk af naar de Hades om aan de doden Zijn Woord te brengen.


In de ochtend van Grote Zaterdag wordt de Goddelijke Litourgia van de Eerste Opstanding gevierd. Deze liturgie wordt zo genoemd omdat op een bepaald moment de priester een vooraankondiging van de Opstanding van de Heer maakt: Sta op, o God, oordeel de aarde....(Psalm 81 (82). Deze dag biedt perspectief.


Monnikken van I.M. Esfigménou (nieuw) in Kariés. Voor meer foto's voor deze dag, druk hier.

vrijdag 13 april 2012

131 - GROTE VRIJDAG, GOEDE VRIJDAG/Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

De Kruisiging/Η Σταύρωση
(Theofánis de Kretenzer, I.M. Stavronikíta, 1546)

Het Lijdensverhaal (Grieks: Η Άγια Πάθη του Κυρίου) volgens de Evangelist Johannes,18 en 19.

donderdag 12 april 2012

130 - GROTE DONDERDAG, WITTE DONDERDAG/Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ

                                              Het Laatste Avondmaal/Ό Δείπνος ΄Ο Μυστικός

Vandaag is het Grote Donderdag (Grieks: Μεγάλη Πέμπτη/Megáli Pémpti), Witte Donderdag. We vieren de instelling van het Avondmaal (Grieks: Ό Μυστικός Δείπνος). Bij Johannes de Evangelist, 13,31-18,1 lezen we het verhaal.

In de kellí van de Heilige Ioannis de Theoloog, in Kerasiá, is het te zien en te horen:



dinsdag 10 april 2012

129 - AGION OROS OP DE GRIEKSE TV MEGA

Op orthodoxe Palmzondag (8 april j.l.) zond het Griekse televisiekanaal MEGA, onder de titel Smaken, geuren, bekentenissen in de Tuin van de Panagía, een reportage uit over het vierdaagse bezoek van Stávros Theodorákis aan de Heilige Berg. Theodorákis is het gezicht van het programma Πρωταγωνιστές (Protagonistés/Hoofdrolspelers).
Op internet leverde de uitzending al direct de nodige discussie op vanwege de keuze van de (achtergrond)muziek en de vragen naar eten en drinken die de journalist stelde. Deze presentatie werd hem niet door iedereen in dank afgenomen.
Dat neemt niet weg, dat de film mooie beelden van herkenning kan bieden (de taal is Grieks zonder ondertiteling natuurlijk): I. Skíti Profítis Ilías, met v Filímon, de eetzaal in I.M. Símonos Pétras of  v Epifánios, bekend van het Athos Kookboek.

128 - DE GROTE WEEK/H ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ: HET LIJDEN

Het Lijdensverhaal door de hand van schilder-monnik Theofánis de Kretenzer (16e eeuw), muurschilderingen te zien in het Heilige Klooster Stavronikíta, Agion Oros.

                                                              Voetwassing/Ο Νιπτήρ

                                               Het Laatste Avondmaal/Ο Μυστικός Δείπνος

                                       In de tuin van Gethsemani/Στον κήπο της Γεθσημανή

                                                       Judas verraadt Jezus/Η Προδοσία

                                            Ontkenning door Petrus/Η Άρνησις του Πέτρου

                                              Jezus voor Pilatus/Η Απόνιψις του Πιλάτου

                                                                 Het oordeel/Η Κρίση

                                                        Jezus wordt bespot/Ο Εμπαιγμός

 Golgotha/Ο Γολγοθάς

                                                            De Kruisiging/Η Σταύρωση

                                                         De Kruisafname/Αποκαθήλωση

                                              Klaagzang bij het graf/Ο Επιτάφιος Θρήνος


Bron: Myriobiblos

maandag 9 april 2012

127 - GROTE WEEK IN I.M. VATOPEDÍOU/Ι.Μ. ΒΑΤΟΠΑΙΔΊΟΥ

Het is vandaag Grote Maandag, het begin van de Grote Week. Hier een impressie in beeld en geluid (2009?) van I.M. Vatopedíou:

zondag 8 april 2012

126 - NIEUW GEBOUW VOOR POLITIE OP ATHOS

Zondag 8 april, wanneer het op de 'Agion 'Oros Palmzondag is, krijgt de politie in Kariés een nieuw onderkomen. Het gerenoveerde gebouw bevindt zich vlakbij het oude bureau. De gouverneur van de Heilige Berg, Arístos Kasmíroglou, had in een nota gepleit voor een opwaardering van de politiedienst. De behoefte om de kloosters en de kloosterschatten een betere bescherming te bieden vroeg hierom.


Zo'n honderd jaar was de politie in Kariés in dit gebouw gehuisvest. Via de zij- en achter kant en een smalle trap was de politie op de eerste verdieping bereikbaar.

Dank/ευχαριστώ Γιάννη

zaterdag 7 april 2012

125 - PALMZONDAG, INTOCHT VAN DE HEER IN JERUZALEM/Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΙΩΝ

Palmzondag/Η Βαΐοφόρος
                                            (Theofánis de Kretenzer, I.M. Stavronikíta, 1546)

Intocht des Heren in Jeruzalem, Palmzondag (Grieks: Κυριακή των Βαΐων). Het is het begin van de Grote Week en we vieren de blijde Intocht van Jezus in Jeruzalem. Bij de Evangelist Johannes, 12,1-18, lezen we een mooie beschrijving, waarbij ook de net verrezen Lazarus een rol speelt.

Palmzondag/Η Βαΐοφόρος
(Atelier van monnik-schilder Dionísios van Fournás/'ἱερομονάχου Διονυσίου τοῦ ἐκ Φουρνᾶ,
Skíti Kafsokalívia, 1e helft, achttiende eeuw)

vrijdag 6 april 2012

124 - LAZARUS-ZATERDAG/ΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ

De Verrijzenis van Lazarus/Η ΄Εγερσις του Λαζάρου

Als een belofte van de gemeenschappelijke Opstanding hebt Gij 
voor Uw Lijden Lazarus uit de doden opgewekt, o Christus God, 
en daarom mogen wij, evenals de kinderen, de symbolen dragen 
der zegepraal en tot U roepen als Overwinnaar van de dood: 
Hosanna in den hoge, gezegend Hij die komt
 in de Naam des Heren (Apolitíkion, toon 1). 

Arch. vader Nikódimos Kavarnós zingt dit troparion in het Grieks: (Τὴν κοινὴν Ἀνάστασιν πρὸ τοῦ σοῦ πάθους πιστούμενος, ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τὸν Λάζαρον Χριστὲ ὁ Θεός· ὅθεν καὶ ἡμεῖς ὡς οἱ παῖδες, τὰ τῆς νίκης σύμβολα φέροντες, σοὶ τῷ νικητῇ τοῦ θανάτου βοῶμεν· Ὠσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος, ἐν ὀνόματι Κυρίου.)

De zaterdag voor het begin van de Grote Week (Μεγάλη Εβδομάδα/Megáli Evdomáda) is de Zaterdag van Lazarus, gewijd aan de Verrijzenis van Lazarus. Het verhaal over de opwekking uit de dood is te lezen bij de Evangelist Johannes, 11, 1-45

donderdag 5 april 2012

123 - PAUL ROBERT, CHALKIDIKI EN DE HEILIGE BERG ATHOS

'In de Noord-Griekse regio Chalkidikí draait alles om de nabijheid van de Heilige Berg Athos. Winkels vol ikonen en andere reli-souvenirs vechten om de aandacht van meest Griekse toeristen. Nederlandse toeristen komen nog nauwelijks in deze schitterende streek.'

Paul Robert kwam na dertig jaar terug op de Heilige Berg en publiceerde een informatieve indruk in: VakantieMagazine 2011, pp 34-38.

Chalkidiki en de Heilige Berg

woensdag 4 april 2012

122 - NEDERLANDSE FOTOGRAAF PAUL ROBERT OP DE BERG ATHOS

(I.M. Panteleímonos, gezien vanaf zee, ca. 1915)
De Nederlandse foto-journalist Paul Robert (1955) werkt voor diverse Nederlandse en internationale tijdschriften. Hij schrijft reisverhalen voor een breed publiek. In 1982, tijdens een van zijn eerste bezoeken aan de Heilige Berg Athos, stuitte hij op een verlaten fotostudio van I.M. Panteleímonos. Hij vond onder meer zo'n honderd gave zwart/witte glasnegatieven. Hij nam ze mee naar Amsterdam.

Maar inmiddels heeft I.M. Símonos Pétras een project dat zich richt op het verzamelen van historisch fotomateriaal. De negatieven die Paul Robert vond zullen spoedig naar huis terugkeren. Meer foto's en het begeleidende verhaal publiceerde Robert in La Lettre de la Photographie.com van 17 september 2011, maar eerder al in Plaatwerk, september 1986.

                                                     I.M. Panteleímonos, vanuit zee 2011

                                                                   Russische pelgrim

                                                          Twee monniken in hun kellí
 .

 Monnik die poseert met een rol perkament (verwijst naar wijheid)









                                                                                                                         Monniken te paard. De fotograaf is waarschijnlijk afgestapt


Ook aan andere artikelen van Paul Robert zal ik met zijn toestemming aandacht besteden. Zie ook zijn website: Paul Robert.

zondag 1 april 2012

121 - 'OPSTANDING VÓÓR DE OPSTANDING' GERONTAS EFRÉM WEER THUIS

Zoals bericht, zie nr 118, is gérontas Efrém donderdag uit de gevangenis in Athene vrijgelaten. De broederschap van I.M. Vatopedíou ontving zijn geestelijk leider vrijdagavond (31 maart) met grote blijdschap. Ook waren er vele pelgrims aanwezig. Onder de kop 'Opstanding vóór de opstanding' publiceerde pemptousía foto's van het onthaal. Hieronder een kleine impressie:





















.